Οι αλλαγές που προωθεί ο Γ. Παπανδρέου για τη λειτουργία του μεγάρου Μαξίμου έχουν τη σφραγίδα του. Ο καθηγητής Ελληνικών Σπουδών στην έδρα «Ελευθέριος Βενιζέλος» του London School of Economics, Κέβιν Φέδερστοουν, είναι μέλος της «επιτροπής σοφών» που συγκρότησε ο πρωθυπουργός, προκειμένου να εκπονήσει προτάσεις για τον εκσυγχρονισμό της κυβέρνησης και τη δομή και λειτουργία του πρωθυπουργικού γραφείου.
Ο ίδιος επιμένει στη συγκρότηση ενός ισχυρού πρωθυπουργικού γραφείου. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο που συνέγραψε μαζί με τον Δ. Παπαδημητρίου «Τα όρια του εξευρωπαϊσμού» (εκδόσεις «Οκτώ»), μια μελέτη για τις αιτίες που περιορίζουν και ανακόπτουν τις μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα, καθώς και για τις δυσκολίες εναρμόνισής της με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Ποιο είναι το έργο της επιτροπής για τον εκσυγχρονισμό του ελληνικού κράτους;
Η πρώτη φάση των εργασιών της επιτροπής ολοκληρώθηκε πριν από το καλοκαίρι και ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε την πρόθεσή του να κάνει διάφορες οργανωτικές αλλαγές. Δεν γνωρίζω αν θα υπάρξει δεύτερος κύκλος εργασιών της επιτροπής. Είμαστε συμβουλευτική ομάδα και δεν εμπλεκόμαστε σε θέματα εφαρμογής. Οι απόψεις μας είναι ανεξάρτητες και αν θέλουν τις αποδέχονται εάν δεν θέλουν τις απορρίπτουν. Προσωπικά, υποστηρίζω σθεναρά την ατζέντα της αλλαγής του τρόπου οργάνωσης και λειτουργίας της κυβέρνησης. Είναι ουσιαστική για την επίτευξη των κυβερνητικών στόχων. Οποιος ξέρει πώς λειτουργεί η κυβέρνηση στην Ελλάδα, συνειδητοποιεί ότι υπάρχουν μακροχρόνια και βαθιά προβλήματα έλλειψης συντονισμού και διοικητικής ανεπάρκειας. Η κυβέρνηση πρέπει επίσης να αλλάξει τις αντιλήψεις που επικρατούν, ώστε πέρα από την απλή παραγωγή νόμων να είναι σε θέση να αποτιμά και την αποτελεσματικότητα των πολιτικών της -ποιες είναι οι επιπτώσεις τους. Αυτό μπορεί να γίνει σωστά μόνο από τον πυρήνα της κυβέρνησης: Να γιατί χρειάζεται ένα ισχυρό πρωθυπουργικό γραφείο.
Ποια είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα του ελληνικού κράτους, κατά τη γνώμη σας;
Σχεδόν όλοι συμφωνούν ότι το «κράτος» είναι περισσότερο πρόβλημα παρά λύση. Πρακτικά, κάθε εκλογική αναμέτρηση τα τελευταία 30 χρόνια συνοδεύεται από υποσχέσεις των κομμάτων για τη μεταρρύθμισή του. Τα προβλήματα είναι γνωστά: Πελατειακές σχέσεις. Ασφυκτικός νομικισμός. Χαμηλό επίπεδο δεξιοτήτων και μεθόδων. Οι κυβερνήσεις που διοίκησαν διαδοχικά τη χώρα απέτυχαν να μεταρρυθμίσουν το κράτος αποτελεσματικά. Κι ενώ το κράτος απέτυχε να υπερασπιστεί το συμφέρον της χώρας στο σύνολό του, τα κατάφερε αρκετά καλά σε επιμέρους πολιτικά ζητήματα. Τώρα όμως τα προβλήματα πρέπει να αντιμετωπιστούν, για να μπορέσει η Ελλάδα να διαχειριστεί την οικονομική κρίση όσο καλύτερα γίνεται.
Ποιες οι προτάσεις σας;
Αυτές που παραδώσαμε στον πρωθυπουργό. Οι αλλαγές που έγιναν πρόσφατα στην κυβέρνηση (το νέο επιτελείο υπό τον υπουργό Εσωτερικών Γ. Ραγκούση) σχετίζονται με τις συμβουλές που έδωσε η επιτροπή. Κανείς δεν λέει ότι μόνες τους αυτές οι αλλαγές δίνουν την απάντηση, αλλά είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα και μια απαγκίστρωση από το παρελθόν.
Πιστεύετε ότι πολιτικοί όπως ο Γιώργος Παπανδρέου, που βρίσκεται στην εξουσία περισσότερα από 20 χρόνια, υπηρετώντας αυτό το κρατικό μοντέλο, επιθυμεί να το αλλάξει;
Φυσικά. Δεν έχω καμία αμφιβολία. Το θέμα είναι να μετατρέψει την πρόθεσή του σε πράξη. Ενας πρωθυπουργός δεν μπορεί να αλλάξει το σύστημα. Οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να υποστηριχτούν από όλο το πολιτικό φάσμα και να τις διατηρήσουν οι επερχόμενες κυβερνήσεις. Διότι τα προβλήματα δεν είναι τωρινά, ούτε προέκυψαν από ένα κόμμα ή έναν ηγέτη. Η κακοδιαχείριση και η έλλειψη συντονισμού αποτελούν στοιχείο του συστήματος εδώ και δεκαετίες.
Οι συνδικαλιστές του δημόσιου τομέα ισχυρίζονται ότι ποτέ και από καμία κυβέρνηση δεν υπήρξε πραγματική βούληση για εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης, γιατί τα κόμματα βλέπουν το κράτος ως λάφυρο και τον πολίτη ως πελάτη. Ποια είναι η γνώμη σας;
Φυσικά, όλα τα κόμματα έχουν μερίδιο στο «ρουσφέτι». Η διοίκηση του κράτους είναι γεμάτη από ανθρώπους που βρίσκονται εκεί μόνο επειδή διέθεταν τις κατάλληλες γνωριμίες. Σε ορισμένα τμήματα της διοίκησης υπάρχει, ολοφάνερα, πλεονάζον προσωπικό. Εάν οι συνδικαλιστές απαιτήσουν περισσότερη αξιοκρατία και αποτελεσματικότερη διαχείριση των πόρων, τότε να τους χειροκροτήσω.
Κάποιοι επιχείρησαν να παρουσιάσουν τους δημόσιους υπάλληλους ως υπαίτιους της κρίσης. Εσείς συμφωνείτε;
Είναι πολύ απλοϊκό. Είναι επίσης άδικο για πολλούς που εργάζονται με χαμηλούς μισθούς. Ας μην κοροϊδευόμαστε. Αλλά και να μην παραβλέπουμε ότι συχνά υπάρχει υπεράριθμη στελέχωση, ότι γίνεται εσφαλμένη κατανομή των πόρων, ότι επικρατούν μονολιθικές πρακτικές εργασίας και αναποτελεσματικές διαδικασίες. Αισθάνεται λοιπόν ο μέσος πολίτης ότι απολαμβάνει όσα έπρεπε να απολαμβάνει από τις διοικητικές υπηρεσίες;
Θεωρείτε την Ελλάδα μία δυτική χώρα ή βλέπετε έντονες επιρροές από την Ανατολή;
Η Ελλάδα είναι στενά συνδεδεμένη με την Ε.Ε. και τους δυτικοευρωπαίους εταίρους της. Ανήκει εκεί. Δεν είναι η μόνη που έχει προβλήματα με την κρατική διοίκηση. Η ελληνική κοινωνία διατηρεί πολλές γοητευτικές αξίες. Την αλληλεγγύη και την αλληλοϋποστήριξη, για παράδειγμα. Πρέπει όμως να αλλάξει η νοοτροπία των πελατειακών σχέσεων και της διαφθοράς, για να υπάρξουν περισσότερη διαφάνεια και αξιοκρατία.
Πιστεύετε ότι η Ελλάδα εκτός ευρωζώνης, θα ήταν χειρότερα ή καλύτερα;
Θα ήταν καταστροφικό για την Ελλάδα να εγκαταλείψει την ευρωζώνη. Η Ελλάδα χρειάζεται τη νομισματική σταθερότητα που δίνει το ευρώ, και ας ελπίσουμε ότι τα πρόσφατα μέτρα θα επιφέρουν την αναγκαία δημοσιονομική πειθαρχία. Η Ελλάδα μπήκε σε αυτήν την κρίση, εν μέρει, λόγω της πολιτικής αδυναμίας του κράτους. Παρέχοντας πολλά συντεχνιακά προνόμια και κάνοντας χάρες, κατανέμοντας λάθος τα δημόσια έξοδα. Προς το παρόν, η Ελλάδα χρειάζεται τους περιοριστικούς όρους του μνημονίου ώστε να επιταχυνθούν οι μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται. Το θέμα είναι να διατηρηθεί η δυναμική των μεταρρυθμίσεων.
Βλέπετε την Ελλάδα να τα καταφέρνει σύντομα;
Μερικές φορές, όταν ακούω κάποια σχόλια, αισθάνομαι ότι υπάρχει ο κίνδυνος της υποκρισίας ή των αντιφάσεων. Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να συμμετάσχει στα ρουσφέτια και στις πελατειακές σχέσεις. Είναι διατεθειμένοι εκείνοι που υπερασπίζονται τον εκσυγχρονισμό να απαρνηθούν την εύνοια και να δεχτούν μια αποτελεσματική και ευέλικτη δημόσια διοίκηση, τη διαφάνεια και την αξιοκρατία; Ας ρίξει ο αναμάρτητος την πρώτη πέτρα. Να αφήσουμε τους διαχωρισμούς σε μαύρο-άσπρο και ας συζητήσουμε σοβαρότερα. Το θέμα είναι να επιτευχθεί συναίνεση και να συνεχιστεί ο διάλογος για τις δύσκολες μεταρρυθμίσεις.
Ο ίδιος επιμένει στη συγκρότηση ενός ισχυρού πρωθυπουργικού γραφείου. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο που συνέγραψε μαζί με τον Δ. Παπαδημητρίου «Τα όρια του εξευρωπαϊσμού» (εκδόσεις «Οκτώ»), μια μελέτη για τις αιτίες που περιορίζουν και ανακόπτουν τις μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα, καθώς και για τις δυσκολίες εναρμόνισής της με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Ποιο είναι το έργο της επιτροπής για τον εκσυγχρονισμό του ελληνικού κράτους;
Η πρώτη φάση των εργασιών της επιτροπής ολοκληρώθηκε πριν από το καλοκαίρι και ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε την πρόθεσή του να κάνει διάφορες οργανωτικές αλλαγές. Δεν γνωρίζω αν θα υπάρξει δεύτερος κύκλος εργασιών της επιτροπής. Είμαστε συμβουλευτική ομάδα και δεν εμπλεκόμαστε σε θέματα εφαρμογής. Οι απόψεις μας είναι ανεξάρτητες και αν θέλουν τις αποδέχονται εάν δεν θέλουν τις απορρίπτουν. Προσωπικά, υποστηρίζω σθεναρά την ατζέντα της αλλαγής του τρόπου οργάνωσης και λειτουργίας της κυβέρνησης. Είναι ουσιαστική για την επίτευξη των κυβερνητικών στόχων. Οποιος ξέρει πώς λειτουργεί η κυβέρνηση στην Ελλάδα, συνειδητοποιεί ότι υπάρχουν μακροχρόνια και βαθιά προβλήματα έλλειψης συντονισμού και διοικητικής ανεπάρκειας. Η κυβέρνηση πρέπει επίσης να αλλάξει τις αντιλήψεις που επικρατούν, ώστε πέρα από την απλή παραγωγή νόμων να είναι σε θέση να αποτιμά και την αποτελεσματικότητα των πολιτικών της -ποιες είναι οι επιπτώσεις τους. Αυτό μπορεί να γίνει σωστά μόνο από τον πυρήνα της κυβέρνησης: Να γιατί χρειάζεται ένα ισχυρό πρωθυπουργικό γραφείο.
Ποια είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα του ελληνικού κράτους, κατά τη γνώμη σας;
Σχεδόν όλοι συμφωνούν ότι το «κράτος» είναι περισσότερο πρόβλημα παρά λύση. Πρακτικά, κάθε εκλογική αναμέτρηση τα τελευταία 30 χρόνια συνοδεύεται από υποσχέσεις των κομμάτων για τη μεταρρύθμισή του. Τα προβλήματα είναι γνωστά: Πελατειακές σχέσεις. Ασφυκτικός νομικισμός. Χαμηλό επίπεδο δεξιοτήτων και μεθόδων. Οι κυβερνήσεις που διοίκησαν διαδοχικά τη χώρα απέτυχαν να μεταρρυθμίσουν το κράτος αποτελεσματικά. Κι ενώ το κράτος απέτυχε να υπερασπιστεί το συμφέρον της χώρας στο σύνολό του, τα κατάφερε αρκετά καλά σε επιμέρους πολιτικά ζητήματα. Τώρα όμως τα προβλήματα πρέπει να αντιμετωπιστούν, για να μπορέσει η Ελλάδα να διαχειριστεί την οικονομική κρίση όσο καλύτερα γίνεται.
Ποιες οι προτάσεις σας;
Αυτές που παραδώσαμε στον πρωθυπουργό. Οι αλλαγές που έγιναν πρόσφατα στην κυβέρνηση (το νέο επιτελείο υπό τον υπουργό Εσωτερικών Γ. Ραγκούση) σχετίζονται με τις συμβουλές που έδωσε η επιτροπή. Κανείς δεν λέει ότι μόνες τους αυτές οι αλλαγές δίνουν την απάντηση, αλλά είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα και μια απαγκίστρωση από το παρελθόν.
Πιστεύετε ότι πολιτικοί όπως ο Γιώργος Παπανδρέου, που βρίσκεται στην εξουσία περισσότερα από 20 χρόνια, υπηρετώντας αυτό το κρατικό μοντέλο, επιθυμεί να το αλλάξει;
Φυσικά. Δεν έχω καμία αμφιβολία. Το θέμα είναι να μετατρέψει την πρόθεσή του σε πράξη. Ενας πρωθυπουργός δεν μπορεί να αλλάξει το σύστημα. Οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να υποστηριχτούν από όλο το πολιτικό φάσμα και να τις διατηρήσουν οι επερχόμενες κυβερνήσεις. Διότι τα προβλήματα δεν είναι τωρινά, ούτε προέκυψαν από ένα κόμμα ή έναν ηγέτη. Η κακοδιαχείριση και η έλλειψη συντονισμού αποτελούν στοιχείο του συστήματος εδώ και δεκαετίες.
Οι συνδικαλιστές του δημόσιου τομέα ισχυρίζονται ότι ποτέ και από καμία κυβέρνηση δεν υπήρξε πραγματική βούληση για εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης, γιατί τα κόμματα βλέπουν το κράτος ως λάφυρο και τον πολίτη ως πελάτη. Ποια είναι η γνώμη σας;
Φυσικά, όλα τα κόμματα έχουν μερίδιο στο «ρουσφέτι». Η διοίκηση του κράτους είναι γεμάτη από ανθρώπους που βρίσκονται εκεί μόνο επειδή διέθεταν τις κατάλληλες γνωριμίες. Σε ορισμένα τμήματα της διοίκησης υπάρχει, ολοφάνερα, πλεονάζον προσωπικό. Εάν οι συνδικαλιστές απαιτήσουν περισσότερη αξιοκρατία και αποτελεσματικότερη διαχείριση των πόρων, τότε να τους χειροκροτήσω.
Κάποιοι επιχείρησαν να παρουσιάσουν τους δημόσιους υπάλληλους ως υπαίτιους της κρίσης. Εσείς συμφωνείτε;
Είναι πολύ απλοϊκό. Είναι επίσης άδικο για πολλούς που εργάζονται με χαμηλούς μισθούς. Ας μην κοροϊδευόμαστε. Αλλά και να μην παραβλέπουμε ότι συχνά υπάρχει υπεράριθμη στελέχωση, ότι γίνεται εσφαλμένη κατανομή των πόρων, ότι επικρατούν μονολιθικές πρακτικές εργασίας και αναποτελεσματικές διαδικασίες. Αισθάνεται λοιπόν ο μέσος πολίτης ότι απολαμβάνει όσα έπρεπε να απολαμβάνει από τις διοικητικές υπηρεσίες;
Θεωρείτε την Ελλάδα μία δυτική χώρα ή βλέπετε έντονες επιρροές από την Ανατολή;
Η Ελλάδα είναι στενά συνδεδεμένη με την Ε.Ε. και τους δυτικοευρωπαίους εταίρους της. Ανήκει εκεί. Δεν είναι η μόνη που έχει προβλήματα με την κρατική διοίκηση. Η ελληνική κοινωνία διατηρεί πολλές γοητευτικές αξίες. Την αλληλεγγύη και την αλληλοϋποστήριξη, για παράδειγμα. Πρέπει όμως να αλλάξει η νοοτροπία των πελατειακών σχέσεων και της διαφθοράς, για να υπάρξουν περισσότερη διαφάνεια και αξιοκρατία.
Πιστεύετε ότι η Ελλάδα εκτός ευρωζώνης, θα ήταν χειρότερα ή καλύτερα;
Θα ήταν καταστροφικό για την Ελλάδα να εγκαταλείψει την ευρωζώνη. Η Ελλάδα χρειάζεται τη νομισματική σταθερότητα που δίνει το ευρώ, και ας ελπίσουμε ότι τα πρόσφατα μέτρα θα επιφέρουν την αναγκαία δημοσιονομική πειθαρχία. Η Ελλάδα μπήκε σε αυτήν την κρίση, εν μέρει, λόγω της πολιτικής αδυναμίας του κράτους. Παρέχοντας πολλά συντεχνιακά προνόμια και κάνοντας χάρες, κατανέμοντας λάθος τα δημόσια έξοδα. Προς το παρόν, η Ελλάδα χρειάζεται τους περιοριστικούς όρους του μνημονίου ώστε να επιταχυνθούν οι μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται. Το θέμα είναι να διατηρηθεί η δυναμική των μεταρρυθμίσεων.
Βλέπετε την Ελλάδα να τα καταφέρνει σύντομα;
Μερικές φορές, όταν ακούω κάποια σχόλια, αισθάνομαι ότι υπάρχει ο κίνδυνος της υποκρισίας ή των αντιφάσεων. Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να συμμετάσχει στα ρουσφέτια και στις πελατειακές σχέσεις. Είναι διατεθειμένοι εκείνοι που υπερασπίζονται τον εκσυγχρονισμό να απαρνηθούν την εύνοια και να δεχτούν μια αποτελεσματική και ευέλικτη δημόσια διοίκηση, τη διαφάνεια και την αξιοκρατία; Ας ρίξει ο αναμάρτητος την πρώτη πέτρα. Να αφήσουμε τους διαχωρισμούς σε μαύρο-άσπρο και ας συζητήσουμε σοβαρότερα. Το θέμα είναι να επιτευχθεί συναίνεση και να συνεχιστεί ο διάλογος για τις δύσκολες μεταρρυθμίσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου